Caritas Vlaanderen – Netwerk tegen Armoede – Welzijnszorg vzw – Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede – De Rode Antraciet – Bond Zonder Naam – Tralies uit de Weg – Caritas International – Kerkwerk Multicultureel Samenleven – Broederlijk Delen – Pax Christi Vlaanderen – Liga voor de Mensenrechten – Suggnomè Forum voor herstelrecht en bemiddeling vzw – Metanoia vzw Katholieke Gevangenis Aalmoezeniers
Tussen criminaliteit en armoede bestaat een duidelijke correlatie. Heel wat ex-gedetineerden belanden in armoede na het uitzitten van hun straf. Daarnaast zijn er mensen in armoede die (kleinere) criminele feiten plegen. Zij kennen vaak de rechtsprocedures niet en kunnen evenmin een advocaat betalen. Dit heeft als gevolg dat het aandeel mensen in armoede in de Belgische gevangenissen en het aandeel van degenen die de gevangenissen in armoede verlaten, groot is.
Een veroordeling tot een gevangenisstraf is zeer ingrijpend. Je wordt gestraft voor een misdrijf. Je straf bestaat uit vrijheidsberoving, eventueel samen met een boete en/of schadevergoeding. Het doel van de straf bestaat onder meer uit een na te streven herstel tussen dader en slachtoffer, de rehabilitatie van de dader en de re-integratie in de vrije samenleving na afloop van de straf. Op een ondoordachte wijze ingrijpen in de financiële situatie van (ex-)gedetineerden kan een ernstige hypotheek leggen op die re-integratie.
Vandaag zien we al een zeer dubbelzinnig beleid: bepaalde uitkeringen worden geschorst, de schaarse gevangenisarbeid levert slechts een fractie van het minimumloon op en tegelijk sta je als gedetineerde in voor eigen kosten én de vergoeding die aan slachtoffers betaald moet worden.
Het voornemen van de regering om tot een logische regeling te komen wat betreft de verschillende soorten vervangingsinkomens voor gedetineerden ondersteunen wij ten zeerste. Vandaag worden pensioenen nog tijdelijk en ziekte-uitkeringen voor de ene gedetineerde wel en de andere niet verder uitbetaald. We vragen echter wel dat deze stroomlijning op een billijke wijze gebeurt, met aandacht voor het uiteindelijke objectief van de gevangenisstraf, met name de re-integratie van de (ex)gedetineerde in de samenleving en de grootst mogelijke kans op slagen. Een gevangenisstraf moet in de eerste plaats bedoeld zijn om mensen die een misdrijf gepleegd hebben, opnieuw op het rechte pad te krijgen.
Maar er staat meer op het spel. Het is duidelijk dat het ondoordacht schorsen van uitkeringen veel ex-gedetineerden veroordeelt tot de vicieuze cirkel van armoede. Indien mensen schulden opbouwen bij hun verblijf in de gevangenis, indien zij nog vóór hun vrijlating al zonder een minimum aan financiële ademruimte vallen, groeit het risico op mislukking van re-integratie na hun vrijlating. Dit heeft met name nadelige gevolgen voor de samenleving. Ook de slachtoffers zijn niet gebaat met zo’n maatregel. Integendeel, zij riskeren zo nooit de schadevergoeding te krijgen waar ze recht op hebben.
Hoe moeilijk dit binnen deze thematiek ook is, we mogen ons niet laten leiden door wrok of verbittering. Indien deze regering het voornemen heeft een regeling uit te werken die zowel de rechten van slachtoffers als die van daders respecteert én die het algemeen belang dient, dan is een evenwichtiger aanpak van deze kwestie nodig. Eenzijdig tijdens de gevangenschap de ziekte-uitkering ontnemen is niet de juiste weg.
Wij roepen de regering op hierover dringend het overleg aan te gaan met alle partners op het terrein. Als middenveldorganisaties actief op het vlak van armoedebestrijding en welzijnswerk, worden wij daar graag bij betrokken.
(Uit: De Wereld Morgen 24 oktober 2014)
