De internering is een beveiligingsmaatregel die de rechter kan opleggen in plaats van een straf indien de betrokkene aan een geestesstoornis lijdt. De maatregel heeft een dubbel doel: het beschermen van de maatschappij en het behandelen van de geïnterneerde.
Volgens de huidige Wet op de bescherming van de maatschappij kan de internering worden uitgesproken wanneer de verdachte, beklaagde of beschuldigde een feit heeft gepleegd dat volgens de wet een wanbedrijf of misdaad is. Voor overtredingen, dit zijn lichte feiten, is de internering uitgesloten. Daarnaast moet de betrokkene aan een geestesstoornis lijden, die moet kunnen worden onderverdeeld in één van de volgende categorieën: krankzinnigheid, ernstige staat van geestesstoornis of ernstige staat van zwakzinnigheid. Krankzinnigheid wijst op volledige ontoerekeningsvatbaarheid en is meestal van toepassing op personen met een psychose of dementie. De ernstige staat van geestesstoornis en ernstige staat van zwakzinnigheid hebben betrekking op verminderd toerekeningsvatbare personen. Alle vormen van geestesziektes en mentale beperking kunnen hieronder vallen. Vervolgens moet de geestesstoornis tot gevolg hebben dat de betrokkene de controle over zijn daden is verloren. Ten slotte moet hij een gevaar voor de maatschappij zijn, wat betekent dat er een risico is dat hij nieuwe misdrijven zal plegen. De rechter of het openbaar ministerie kan een deskundige vragen om een advies te geven, maar de uiteindelijke beslissing wordt altijd door de rechter genomen.
De internering kan worden opgelegd door de politierechtbank, de correctionele rechtbank of het hof van assisen. Het is echter ook mogelijk om nog vóór de vonnisfase de internering uit te spreken, namelijk door de raadkamer of de kamer van inbeschuldigingstelling indien dan al vaststaat dat de verdachte de feiten heeft gepleegd en dat aan de interneringsvoorwaarden is voldaan. Ongeacht het gerecht dat de internering uitspreekt, moet de betrokkene altijd worden bijgestaan door een advocaat. Ook bij verdere beslissingen over de internering krijgt de geïnterneerde altijd de bijstand van een advocaat.
Aangezien de internering geen straf is, kunnen geen bijkomende straffen zoals een geldboete worden opgelegd. De rechter kan wel een verbeurdverklaring uitspreken en de geïnterneerde veroordelen tot het betalen van schadevergoeding en de gerechtskosten.
De internering is een maatregel van onbepaalde duur. De Commissie tot Bescherming van de Maatschappij bepaalt het verdere verloop en het einde ervan. De Commissie wijst ten eerste de plaats aan waar de geïnterneerde moet terechtkomen: een inrichting of afdeling tot bescherming van de maatschappij of een forensisch psychiatrisch centrum. In afwachting van een overplaatsing kan een geïnterneerde tijdelijk in (een psychiatrische annex van) de gevangenis verblijven. De Commissie neemt ook beslissingen over uitgaansvergunningen, verloven, beperkte vrijheid en vrijheid op proef. Het is mogelijk dat een geïnterneerde meteen vrij op proef komt en op voorwaarde van het volgen van een behandeling niet wordt opgesloten. Na een proefperiode kan de Commissie beslissen om de geïnterneerde definitief in vrijheid te stellen, indien zijn geestestoestand voldoende is verbeterd en de voorwaarden voor zijn reclassering zijn vervuld.
Op 1 januari 2016 zal een nieuwe wet op de internering in werking treden.
